Filioque?
Dat komt uit de latijnse versie van de geloofsbelijdenis van Nicea, en het betekent letterlijk ‘en de Zoon’. Kijk hier op Wikipedia voor meer informatie.
Zoals je in het genoemde artikel op Wikipedia kunt lezen is er flink ruziegemaakt over dit stukje tekst. Deze ruzie werd in 1054 op de spits gedreven. Bijna 400 jaar later gaf de ‘westerse’ kerk toe dat het conflict eigenlijk nergens over ging, maar pas in 1965 is de ruzie ‘bijgelegd’, dus na ruim 900 jaar.
De discussie ging erover of de Heilige Geest, van Wie we de uitstorting vandaag, op Pinksteren, herdenken, alleen van de Vader uitgaat, of van de Vader en de Zoon.
Hieronder heb ik een aantal teksten uit de Bijbel neergezet, die ik gevonden heb met een zoekopdracht op de site van de Herziene StatenVertaling (gezocht op ‘Geest’, met de onderdelen ‘Zoeken naar hele woorden’, ‘Zoeken in het Oude Testament ‘en ‘Zoeken in het Nieuwe Testament’ aangevinkt). Kijk zelf maar of het de moeite waard was om dit op de spits te drijven; en als je méér teksten wilt zien, voer dan (bijvoorbeeld) zelf de hierboven genoemde zoekopdracht uit.
Jesaja 11:2
Jesaja 61:1
Matteüs3:16
Matteüs 12:18
Lucas 3:22
Lucas 4:18
Lucas 11:13
Johannes 1:32
Johannes 3:34
Johannes 14:16
Johannes 14:26
Johannes 15:26
Johannes 16:7
Handelingen 2:33
Voor zover ik kan bekijken is er geen aanleiding om te zeggen dat de Heilige Geest van de Vader en de Zoon uitgaat. Als je de teksten bestudeert, wijzen die er volgens mij op dat de Heilige Geest van de Vader uitgaat; en dat de Vader Hem aan de Zoon geeft, en de Zoon Hem dan weer aan ons geeft, of dat de Zoon de Vader om de Heilige Geest bidt, die dan in ons komt. Dus wat mij betreft heeft de oosterse kerk gelijk.
Ik heb me eerder weleens afgevraagd of het van belang zou zijn voor mijn geloof, of ik wel of niet ‘filioque’ belijd; ik krijg steeds meer de indruk dat het niet toedoet of afdoet aan mijn geloof, en ik heb niet de indruk dat God het belangrijk vindt dat ik er een standpunt over inneem; zoals ik al heb aangegeven staat het er gewoon niet. Maar ik denk niet dat mensen die wèl geloven dat de Geest ook van de Zoon uitgaat de kerk uit moeten.
Wat ik overigens merkwaardig vond: toen ik dit samen met een goede bekende aan het uitzoeken was, viel ons op dat ook in de geloofsbelijdenis van Athanasius er een stukje aan gewijd wordt, namelijk artikel 22. Daar staat: “De Heilige Geest is door de Vader en de Zoon niet gemaakt of geschapen of voortgebracht, maar Hij gaat van Hen uit.”. Ik heb verder niet meer gezocht hoe ‘en de Zoon’ – al is het dan in andere woorden – in deze belijdenis terechtgekomen is.
Reageren kan via e-mail; zet er s.v.p. de titel van dit stukje bij.